BILJANA CRVENKOVIĆ
viša kustoskinja
MUZEJ PRIMENJENE UMETNOSTI BEOGRAD
Biljana Crvenković, viša kustoskinja Zbirke keramike, stakla i porcelana Muzeja primenjene umetnosti (MPU) u Beogradu, svoj profesionalni rad posvetila je istraživanju, zaštiti, izlaganju i publikovanju kulturnih dobara srpske novovekovne umetnosti. Kao vrsan muzealac, formiran na bogatom iskustvu prethodnih generacija kustosa, Crvenković je donela savremen, multidisciplinaran pristup u analizi i izučavanju istorijskih kolekcija predmeta od stakla, porcelana i keramike. Teme koje obrađuje zasnovane su na predanim istraživanjima dostupne arhivske građe, na osvetljavanju istorijskih, socioloških i kulturnih okolnosti i uticaja na specifične segmente umetnosti, na ispitivanju odnosa i konteksta upotrebnog i dekorativnog, na regionalnom i evropskom pozicioniranju srpske primenjene umetnosti. Sa takvim pristupom predstavljala je nacionalno kulturno nasleđe u značajnim evropskim projektima proteklih godina. Rad na projektu nastanka i razvoja nacionalne staklarske proizvodnje, te funkcije i uloge oblikovanog stakla u svakodnevici i reprezentaciji, trajao je više od šest godina. Značajan činilac u nastanku ove teme predstavljalo je iskustvo stečeno kroz višegodišnje sistematsko istraživanje uređenja i formiranja umetničke zbirke Dvorskog kompleksa na Dedinju. Kao rezultat svega navedenog, u MPU je u novembru 2022. godine priređena velika autorska izložba praćena iscrpnim, studijskim katalogom, pod nazivom „Na staklenom putu: Umetnost stakla i reprezentacija u Srbiji (1850-1950)“. Uporedo sa radom na ovom projektu Crvenković je, zajedno sa kolegama iz Muzeja nauke i tehnike, inicirala formiranje stručne grupe za staklo pri NK ICOM Srbija. Kao njen koordinator, a u nastojanju da se muzeji Srbije pridruže obeležavanju Međunarodne godine stakla (MGS), okupljala je stručnjake i sarađivala sa kolegama širom Srbije, u zajedničkom radu na digitalizaciji, prezentaciji i zaštiti predmeta i muzejskih kolekcija umetnički oblikovanog stakla. Sa jednakom energijom Crvenković se posvetila uključivanju fakulteta i eminentnih stručnjaka u program MGS, kroz predavanja i radionice, s ciljem da se mladi umetnici podstaknu na rad sa staklom. Ništa manje značajne nisu bile i aktivnosti na povezivanju Muzeja sa važnim umetničkim radionicama poput Ateljea Stanišić.
Šta Vas generalno inspiriše u Vašem radu?
Stalna potreba za otkrivanjem novog, pomeranje granica i prenošenje novih saznanja.
Koju biste aktivnost iz Vaše prijave posebno istakli?
Postoji više aktivnosti koje bih izdvojila, pre svega komunikacija sa publikom koja je veliki kritičar i incijator budućih istraživanja i projekata, zatim koordinacija stručne grupe za staklo pri NK ICOM Srbija, gde sam imala priliku da sarađujem sa divnim kolegama u razmeni iskustva, stavova, problema i novih ideja..i međunarodna saradnja koja je uvek podsticaj za nove teme.
Kako Vam se čini konkurencija ove godine za ICOM Srbija Nagradu?
Kolege su izuzetne. Smatram da je svako od nas dao veliki doprinos u svom domenu protekle godine, zato me raduje što sam u takvom društvu.
Intervju: Ivana Lazić
Izložba pod nazivom “Na staklenom putu: Umetnost stakla i reprezentacija u Srbiji (1850-1950)” autorke B. Crvenković organizovana je u periodu od 7. novembra 2022. do 14. januara 2023. godine. Tom izložbom MPU je participirao u obeležavanju Međunarodne godine stakla (International Year of Glass 2022). Autorka je koncept izložbe zasnovala na studijskom istraživanju i mapiranju najznačajnijih muzejskih kolekcija stakla, kao važnom svedočanstvu o razvoju staklarstva u Srbiji. Akcenat izložbe je na multifunkcionalnoj ulozi stakla u kulturi građanske i dvorske svakodnevice, kroz koje se prate i modernizacijski procesi srpskog društva u periodu od jednog veka. Polazeći od cilja da na jedno mestu predstave najznačajnije sačuvane zbirke oblikovanog stakla Srbije, markirano je 130 eksponata iz mnogobrjnih muzejskih kolekcija. U težnji da se istakne fragilnost materijala i simbolično predstavi krhkost staklarstva, izložba je koncepcijski podeljena u dva opozita: staklo u širem društvenom kontekstu i u dvorskoj kulturi, a koji prate autori dizajna postavke tima Turbina.
https://mpu.rs/izlozbe/na-staklenom-putu-umetnost-stakla-i-reprezentacija-u-srbiji-1850-1950/
Dugogodišnje istraživanje Biljane Crvenković na temu istorije proizvodnje i estetike oblikovanog stakla u Srbiji objavljeno je 2022. u studijskom katalogu “Na staklenom putu: Umetnost stakla i reprezentacija u Srbiji (1850-1950)” u izdanju MPU, kao prateća publikacija istoimene izložbe. Istraživanjem referentnih arhivskih fondova, periodike, kao i aktuelnih studija autorka je pružila celovitu sliku o prvih sto godina proizvodnje stakla u Srbiji. Njen rad predstavlja svojevrsnu monografsku studiju i vrhunski rezultat kustoske prakse. Kao takav, nagrađen je prestižnom Nagradom Pavle Vasić. U obrazloženju žirija Nagrade ova studijska publikacija opisana je kao ”.. trajan i pouzdan "vodič" kroz jednovekovnu istoriju staklarstva u Srbiji i njene specifičnosti, sagledanih u okviru šireg, evropskog konteksta. Pored toga, rad Biljane Crvenković je svojevrsna, publikovana, "riznica" sačuvanih ostvarenja nastalih na staklenom putu privredne i kulturne emancipacije srpskog društva, te, konačno, svedoči i o tome kako su i koliko "krhki" ostaci prošlosti neophodni za razumevanje trajnih vrednosti jedne kulture.”
Značajan deo prateceg programa izlozbe “Na staklenom putu: Umetnost stakla i reprezentacija u Srbiji (1850-1950)“ bila su gostujuća predavanja eminentnih stručnjaka iz zemlje i inostranstva. Program je razvijen u saradnji kandidatkinje Crvenković i velikog broja saradnika. Kustoskinja je osmislila dva bloka predavanja namenjenih široj publici, stručnjacima i mladim umetnicima sa ciljem da edukuje i podstakne na dalja istraživanja. Prvi blok predavanja odnosio se na istorijski razvoj primenjene umetnosti stakla u Srbiji, najznačajnije umetnike i dizajnera u kreiranju oblikovanog stakla i umetničkim tehnikama i uticajima. Drugi blok predavanja pratio je razvoj tehnologije i proizvodnje stakla kao materijala, kao i njegove višedimenzionalne mogućnosti. U Muzeju je tokom trajanja izložbe održano sedam predavanja.
AUTORSKA VOĐENJA Važan deo programa izložbe na “Na staklenom putu: Umetnost stakla i reprezentacija u Srbiji (1850-1950) predstavljala su autorska vođenja koja su imala edukativni karater. U periodu trajanja izložbe, od 7. novembra 2022. do 14. januara 2023. u MPU je odrzano je više od dvadeset javnih autorskih vođenja. Koncept vođenja zasnivao se na upoznavanju publike sa razvojem staklarstva u Srbiji, kao i važnosti uticaja kulturnih modela građanskog društva na svakodnevni život, oblikovanje životnog prostora i umetnost stakla. Građansko društvo - nosilac modernizacijskih procesa društva snažno je uticalo i na formiranje prvih staklara i umetnost oblikovanja upotrebnog stakla u širim društvenim krugovima. Osim funkcije upotrebnog stakla u građanskim krugovima, autorska vodjenja približila su publici reprezentativnu kulturu kroz primere upotrebnog stakla iz dvorskih i reprezentativnih objekata Srbije, koji nisu bili dostupni javnosti. Cilj programa bio je podizanje svesti o značaju umetnosti stakla.
STRUČNE RADIONICE Tokom novembra i decembra 2022.godine, a kao deo pratećeg programa izložbe “Na staklenom putu: Umetnost stakla i reprezentacija u Srbiji (1850-1950) u MPU, kustoskinja Biljana Crvenković inicirala je i koordinirala dve stručne radionice namenjene mladim umetnicima i budućim kustosima. Kao autor tog dela pratećeg programa, Crvenković je u saradnji sa kolegama iz MPU i spoljnim saradnicima, profesorima i studentima različitih fakulteta, osmislila radionice relizovane tokom novembra i decembra 2022. U saradnji sa kolegama iz MPU i profesorima Fakulteta primenjenih umetnosti inicirala radionicu posvećenu vitražu. Tokom novembra su rezultati tematske radionice sa 14 idejnih rešenja i izabranim delom izvedenim u razmeri 1:1 bili prezentovani u Galeriji Mladi MPU i dostupni publici. Druga stručna radionica na temu “Scenski dizajn izložbenih izložbenih postavki" realizovana je u decembru 2022. u saradnji sa autorima dizajna postavke studijske izložbe, članovima studija Turbina i studentima završnih studija odseka za muzeologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu.
Tokom trajanja Međunarodne godine stakla, kustoskinja Bijana Crvenković ostvarila je saradnju sa mnogim muzejima u Srbiji. Osim na realizacijama programa i izlobi, Biljana je sarađivala na recenziranju stručnih tekstova i publikacija. U cilju promovisanja programa i aktivnosti studijske izložbe " Na staklenom putu" i važnog dela nacionalnog kulturnog nasleđa, kandidatkinja je 2022. učestvovala u brojnim tematskim medijskim sadržajima.
https://www.youtube.com/@MPUBeograd
Kustoskinja B. Crvenković, zajedno sa kolegama iz drugih muzeja, inicirala je stručnu grupu za staklo u okviru NK ICOM-a Srbije. Kao koordinatorka grupe, bavila se i koordinacijom programa Međunarodne godine stakla (Interational Year of Glass 2022) u Srbiji. Uz podršku Ministarstva kulture Republike Srbije i lokalnih inicijativa realizovan je veliki broj projekata. Pokrenuta je web platforma za prezentaciju različitih aktivnosti muzeja u Srbiji i stručnjaka grupe. Grupa je aktivirala i profile na društvenim mrežama. Time je omogućena veća komunikativnost i vidljivost programa/ sadržaja svih muzeja koji su bili uključeni u manifestaciju. U stalnoj komunikaciji između muzejskih stručnjaka i IT saradnika, crvenković je do oktobra meseca 2022. godine radila na kreiranju različitih online sardžaja. Aktivnosti kandidatkinje odnosile su na dogovore o saradnji i učešća muzeja u posebnim programima i aplikacijama International Year of Glass 2022.
SARADNJA SA MAĐARSKIM KOMITETOM ZA MEĐUNARODNU GODINU STAKLA Od 2020. godine kandidatkinja B. Crvenković je blisko saradjivala sa Komitetom za Medjunarodnu godinu stakla. Komunikacija je doprinela čvršćoj povezanosti sa kolegama iz regiona, posebno sa kolegama iz Slovenije i Mađarske. Uspostavljajući kontakte sa članovima ICOM Glass borda, razvijena je posebna komunikacija sa mađarskim centrom za koordinaciju Međunarodne godine stakla, što je uticalo na razvijanje saradnje Muzeja primenjene umetnosti, Fondacije Bohuš-Lugoši iz Budimpešte, Kolegijum Hungarikum-a iz Beograda i Muzeja nauke i tehnike kroz reprezentativnu izložbu mađarskih umetnika.
Biljana Crvenković, kustoskinja MPU i članica ICOM-a, tokom 2022. godine učestvovala je u brojnim online sastancima Međunarodnog podkomiteta ICOM-a za staklo (ICOM Glass). Veliki broj razgovora bio je posvećen temi promocije muzejskih i drugih kolekcija stakla i planovima za održavanje Međunarodne godine stakla u svetu. U okviru "Grupe RO 14" kandidatkinja je zajedno sa kolegama iz Srbije na različite načine predstavljala aktivnost,i kroz koje su bila dostupna najznačajnija ostvarenja umetnosti i nasleđa stakla iz Srbije. Na poslednjoj Generalnoj skupštini ICOM Glass-a, u decembru 2022. kustoskinja je predstavljala programe i aktivnosti kojima je Srbija učestvovala u MGS, najznačajnije nekadašnje industrijske centre proizvodnje u Srbiji i nivoe umetničkih dostignuća, ističući značaj očuvanja staklarstva u Srbiji kao deo kulturnog nasleđa. *Aplikacija mozaičke celine crkve sv. Đorđa na Oplencu za nominaciju " 7 Glass Wonders" kao kandidata ispred "Grupe RO14"
https://mpu.rs/izlozbe/na-staklenom-putu-umetnost-stakla-i-reprezentacija-u-srbiji-1850-1950/
DIGITALIZACIJA Kandidatkinja Biljana Crvenković je tokom protekle godine aktivno učestvovala u prvoj fazi digitalizacije najznačajnijih kolekcija istorijskog stakla u Srbiji. Više od 250 predmeta iz različitih institucija je digitalizovano i pripremljeno za online platformu. Uz dobijene saglasnosti institucija, platforma će biti realizovana tokom 2023. godine. Ovaj poduhvat je podržao i Međunarodni komitet IYOG22.