Akcenti: Novi Sad
Gordana Petković, Jelena Banjac, Atila Hornok, Ljiljana Lazić i Ivana Jovanović Gudurić + Dušan Jovović
MUZEJ GRADA NOVOG SADA
Future Sound of Novi Sad History
Izložba „Akcenti: Novi Sad“ imala je za cilj da u 2022. godini kada je Novi Sad nosio titulu Evropske prestonice kulture, na sažet i interaktivan način predstavi publici višeslojnu i kompleksnu istoriju grada, kao i nastanak njegovih ključnih identiteta. Multidisclipinarni kustoski tim, koji su činili dr Gordana Petković, dr Jelena Banjac, mr Atila Hornok, Ljiljana Lazić i Ivana Jovanović Gudurić, je kroz originalnu koncepciju i pristup, koristeći različite medije i načine prezentacije, u muzejskom prostoru kreirao multimedijalnu platformu koju su simbolično činile 22 celine – 22 akcenta iz istorije grada. Podeljeni, uslovno rečeno, u pet celina koje prate hronologiju, lista akcenata je izgledala ovako: Celina 18. vek (nastanak savremenog Novog Sada) - 1739. Migracije, 1748. Elibertacija; Celina 19. vek (vek prosvetiteljstva i nacionalnih pokreta) - 1810. Gimnazija, 1845. Čitaonica, 1867. Novosatkinje, 1864. Matica srpska, 1882. Bela lađa; Celina kraj 19. i prva polovina 20. veka (urbanistički i privredni razvoj grada) - 1883. Most Franje Josifa, 1896. Magistrat, 1908. Menratova palata, 1911. Tramvaj, 1921. Pasterov zavod, 1923. Albus, 1931. Prvi međunarodni sajam; Celina ratovi (grad u Prvom i Drugom svetskom ratu) – 1918. Ulazak srpske vojske, 1942. Racija; Celina moderan grad (osnivanje kulturnih i naučnih institucija, umetnost i sport u posleratnom periodu) - 1949. Dobar dan, slušate Radio Novi Sad, 1951. Novosadski Monmartr, 1960. Univerzitet, 1966. F. K. Vojvodina, 1971. Laboratorija zvuka, 1981. Teatar.
Izložba „Akcenti: Novi Sad“ predstavlja novinu u muzeološkoj interpretaciji i prezentaciji sveobuhvatne teme kao što je istorija jednog grada. Primenjen koncept od 22 događaja podrazumevao je kompleksnu interpretaciju istorije grada kroz 22 odabrane teme koje su na izložbi bile simbolično predstavljene sa po jednom važnom godinom. Izbor godina/akcenata vršen je sa idejom da se predstave različite oblasti lokalne istorije, važni društveni procesi, kao i fenomeni urbanog razvoja po kojima je Novi Sad postao prepoznatljiv i sa kojima se identifikuju pripadnici različitih generacija njegovih stanovnika. Izdvojene teme su u jedinstveni narativ objedinile sledeće ključne reči izložbe: Evropske vrednosti, Multikulturalnost, Sloboda, Emancipacija i Prosperitet. Ovako zahtevna koncepcija izložbe implementirana je u prostoru uz korišćenje različitih medija prezentacije. Izbalansirana upotreba originalnih predmeta iz fonda Muzeja, grafičkih rešenja i multimedijalnih sadržaja baziranih na muzejskoj građi, rezultirala je postavkom koja je posetiocima omogućila autentičan doživljaj različitih istorijskih procesa i događaja koji su doprineli stvaranju posebnog duha i identiteta Novog Sada.
Šta je to što Vas je inspirisalo da razvijete projekat?
Inspiracija za izložbu je bila ideja da u godini kada je Novi Sad bio Evropska prestonica kulture predstavimo na sažet i koncepcijski inovativan način istoriju, glavne identitete i vrednosti grada. Smatrali smo da Muzej grada Novog Sada ima neku vrstu obaveze da poseticima grada u toj godini, pre svega stranim koje smo očekivali u većem broju, omogući da na jednom mestu saznaju najbitnije činjenice iz istorije Novog Sada, počev od 18 veka, pa sve do poslednjih decenija 20. veka. Od samog početka rada na koncepciji i tokom rada na njenom razvoju bili smo vođeni idejom da svaki izdvojeni događaj treba da, uslovno rečeno, opiše ili dočara neki od procesa (istorijski, društveni, kulturni...) za koje smo smatrali da su bili presudnu u formiranju grada i njegovog identiteta. Na primer, počeli smo sa 1739. godinom kada se desila velika migracija stanovništva na prostor današnjeg Novog Sada, ali u tom segmentu mi smo naglasili značaj migracija uopšte na razvoj, etničku i versku strukturu Novog Sada kroz čitavu istoriju. Taj princip smo primenili kod interpretacije svakog izabranog "akcenta".
Koji deo projektnih aktivnosti Vam je bio najzanimljiviji?
Za mene lično najzanimljiviji deo rada na izložbi bio je izbor događaja, odnosno akcenata koje smo prikazali i interpretirali na izložbi. To je ujedno bio i najteži deo posla jer je za nas kao tim stručnjaka sa velikim znanjem iz različitih oblasti loklane istorije bio veliki izazov da je "svedemo" na 22 događaja. Ovaj deo procesa je bio izuzeto dinamičan, lista selektovanih događaja se menjala, profilisala, prilagođovala konceptu i dizajnu...Mislim da je konačni izbor koji smo napravili upravo i najveća vrednost izložbe. Pored toga izdvojila bih i timski rad. Prvi put smo radili u ovom multidiscliplinarnom sastavu i to na projektu koji je u mnogim segmentima i za nas autore značio usvajanje novih znanja i veština, uz dosta stresa. Dobrom internom komunikacijom rešavali smo različite izazove na koje smo nailazili.
Kako Vam se čini konkurencija ove godine za ICOM Srbija Nagradu?
Pre svega ove godine je zaista veliki broj kandidata. Očekivano, institucije iz Novog Sada su konkurisale sa izuzetno jakim projketima koji su većinom realizovani u okviru velikog projekta Evropske prestonice kulture. Takođe, prjavljeni su raznorodni projekti (izložbeni, edukativni, likovni...) što je dobar pokazatelj razvoja savremene muzeološke prakse kod nas. Što se tiče izložbenih projekata i za njih mogu reći da su veoma dobri i inovativni u različtim aspektima realizacije, od izbora teme i koncepcije sadržaja, preko dizajna do upotrebe savremenih medija.
Intervju: Ana Spasović
KREIRANJE KONCEPCIJE IZLOŽBE. O pristupu i konceptu izložbe, o tome kako rešiti fizičku ograničenost prostora, koji vremenski okvir obuhvatiti, na koji način predstaviti raznorodne teme putem izabranog materijala iz fonda Muzeja grada Novog Sada, vođeni su intezivni razgovori. Nakon brojnih, ponekad i burnih rasprava, odlučeno je da se simbolično izdvoji 22 događaja iz istorije grada, da početna vremenska odrednica bude sredina 18. veka, a završna poslednje decenije 20. U okviru svakog od izabranih akcenata šire i kompleksnije tumačene su odabrane teme. U drugoj fazi se autorskom timu pridružio umetnik dr Dušan Jovović, zadužen za arhitekturu i dizajn postavke i izradu multimedijalnih sadržaja. Grafički dizajn izložbe je poveren marketinškoj agenciji Čuvarkuća iz Novog Sada. Prateća publikacija izložbe pod nazivom „ Novi Sad od A do Š“ je koncipirana tako da u formi azbučnika pruži više informacija iz istorije Novog Sada. Kroz 316 odrednica šire je predstavljena daleka i bliska prošlost grada.
VIRTUELNO PLANIRANJE KONCEPTA I IZGLEDA IZLOŽBE. Prema usvojenom konceptu izložbe bilo je potrebno prilagoditi monolitni prostor galerije Zbirke strane umetnosti Muzeja grada Novog Sada, odnosno kreirati nove „sobe“, pojedinačne scene, kao i novu putanju za kretanja posetilaca. U tu svrhu korišćen je program za vizualizaciju Blender 3D uz pomoć kojeg je autorski tim isplanirao budući izgled izložbenog prostora – položaj pregradnih zidova, pozicije za projekcije velikih dimenzija, scenografije, izgled grafičkog i štampanog matrijala na zidovima, izgled i položaj ugradnih vitrina, boje zidnih površina i drugo.
ADAPTACIJA IZLOŽBENOG PROSTORA. Prema idejnom rešenju i konceptu izložbe do kojih su zajednički došli članovi autorskog tima i dizajner postavke, a uz korišćenje virtuelnog plana, sprovedeni su radovi na adaptaciji i prilagođavanju prostora za multimedijalnu izložbu. Radovi su obuhvatali, između ostalog: postavljanje novih gipsanih zidova, plutajućeg plafona i pregrada sa ugradnim vitrinama; ugradnju novih strujnih i mrežnih instalacija; uvođenje nove programirane rasvete u prostoru i unutar vitrina, kao i krečenje čitavog prostora u antracit sivu boju. Za ovu boju se autori opredeljuju kako bi ciljanom rasvetom naglasili (akcentovali) muzejske predmete, video projekcije i druge vizuelne sadržaje na izložbi.
IZRADA SCENOGRAFIJA. Koncept i arhitektura izložbe zahtevali su izradu, montiranje i postavljanje trodimenzionalnih scenskih elemenata na nekoliko lokacija u prostoru. Scenografije su delom korišćene za postizanje likovnosti i pojačavanja ambijentalnog doživljaja, a delom kao podloge za video projekcije.
MAPIRANJE. Da bi se dobila „dubina“ planiranih video projekcija bilo je neophodno mapiranje scenskih elemenata, ranije apliciranih na zidne površine ili postavljene u prostoru. Mapiranje je izvršeno projekcijama velikih dimenzija koje su sadržavale video animacije i autentičan zvuk. Na taj način kreirano je nekoliko multimedijalnih tačaka, od koji se posebno izdvajaju uvodna projekcija (kao podloga je korišćen detalj sa cehovskog pisma iz 18. veka) i završna vertikalna projekcija na površini u obliku knjige (projekcija je obuhvatala, između ostalog, i originalne video zapise nastale 70-ih godina 20. veka).
PROGRAMIRANJE AUDIO SADRŽAJA I ZVUČNIH EFEKATA. Za potrebe izložbe obezbeđeni su originalni audio zapisi koji su korišćeni na nekoliko tačaka, a radi naglašavanja pojedinih scena. Sadržaji su prethodno digitalizovani u HQ kvalitetu i modifikovani prema potrebama koncepta izložbene celine u kojoj su korišćeni.
INTERAKTIVNI DIGITALNI SADRŽAJI. Kako bi se rešio problem nedostatka prostora za izlaganje što većeg broja predmeta, na postavci su upotrebljena dva interaktivna ekrana sa mogućnošću izbora i pregledanja materijala u digitalnom obliku. Na taj način je postignuta i interaktivnost same postavke.
INOVATIVNA UPOTREBA MUZEJSKIH PREDMETA I GRAĐE. Izabrana istorijska i umetnička građa iz fonda Muzeja grada Novog Sada korišćena je u kreiranju multimedije na čitavoj izložbi. Digitalizovani muzejski predmeti korišćeni su u izradi projekcija, predstavljeni su na interaktivnim tačkama, a delom kroz grafička rešenja na zidnim površinama. Pored ovakvog načina prezentacije, deo izložbe je podrazumevao izlaganje originalnih predmeta u namenski izrađenim vitrinama. Sastavni deo svake celine, bez obzira na medij prezentacije, činili su sažeti, a iscrpni tekstovi nastali zahvaljujući dugogodišnjoj praksi i iskustvu muzejskih stručnjaka iz različitih oblasti.
TIMSKI RAD. Za autore izložbe rad na ovom projektu predstavljao je višestruki profesionalni izazov. Rad u timu podrazumevao je ujednačavanje različitih pristupa i stavova proisteklih iz specifičnosti pojedinačnih muzeoloških disciplina, ali i ličnih afiniteta i dosadašnjih stručnih praksi. Čitav proces, od izrade koncepta, do finalne realizacije, iziskivao je neprestanu komunikaciju među članovima tima, višečasovne razgovore i promišljanja. Svi članovi tima su, u manjoj ili većoj meri, izašli iz užih oblasti svog profesionalnog interesovanja i muzejskih zbirki kojim rukovode. Saradnja sa dizajnerom postavke je zahtevala postizanje kompromisa kako bi se ispoštovali muzeološki standardi, sa jedne, i ostvarila likovnost i vizuelna načela dizajna sa druge strane. Zahtevna koncepcija izložbe i upotreba novih tehnologija zahtevala je i angažovanje brojnih saradnika različitih struka i zanimanja. Između ostalih na izložbi su radili dekorateri zidnih površina, dizajneri osvetljenja, grafički dizajner, inženjerski tim za postavljanje multimedijalne opreme, tim za mapiranje, animacije i proizvodnju zvuka i drugi.
OTVARANJE IZLOŽBE I POČETAK PROGRAMSKOG LUKA „SEOBE“. Obilaskom izložbe „Akcenti: Novi Sad“ od strane čelnika grada Novog Sada i predstavnika Fondacije Novi Sad evropska prestonica kulture 2021, predvođenih gradonačelnikom Milošem Vučevićem, otpočeo je novi programski luk velike manifestacije, nazvan simbolično „Seobe“.
https://kalendar.novisad2022.rs/events/izlozba-akcenti-novi-sad/
https://vojvodjanskevesti.rs/izlozba-akcenti-novi-sad-u-muzeju-grada-u-dunavskoj-29/
https://www.politika.rs/scc/clanak/500157/Marija-Terezija-ozivela-na-izlozbi-o-Novom-Sadu